آشنایی با پرورش کلم بروکلی
کلم بروکلی بومی کشور ایتالیا می باشد و برای اولین بار در قرن هفدهم یا هجدهم میلادی در این منطقه کشت شد و جز گیاهانی ست که برای پرورش در باغچه
مناسب است. این گیاه هم‌اکنون در سراسر جهان به شکل‌های مختلف مورد مصرف می‌باشد.
در حال حاضر بزرگ‌ترین تولیدکنندگان کلم بروکلی در جهان به ترتیب عبارتند از چین، هند،ایالات متحده، اسپانیا، ایتالیا، فرانسه، مکزیک، لهستان، پاکستان و بریتانیا.
بروکلی (Broccoli) را می توان سخاوتمندترین گیاه موجود در کره زمین شناخت زیرا به دلیل دارا بودن آنتی‌اکسیدان‌های قوی از اثرات مخرب رادیکال‌های آزاد در بدن
پیشگیری کرده در نتیجه از بروز بیماری‌هایی مانند انواع سرطان، آلزایمر، بیماری‌های قلبی و التهاب مفاصل پیشگیری میکند و فرآیند پیری را به تاخیر می اندازد.
گلچه‌های تازه برش خورده بروکلی غنی از ویتامین‌ها و مواد معدنی میباشند. مزه بروکلی به صورت خام و کمی بخارپز شده در سالاد بسیار خوب و دلپذیر است
و می‌توان به راحتی آن را فریز کرده و نگهداری کرد. اولین و شاید مهم ترین اقدام عملی جهت کاشت بروکلی انتخاب رقم مناسب برای اقلیم موردنظر می باشد.
بروکلی واریته‌های بسیار مختلفی دارد که هر کدام در شرایط آب و هوایی خاص خود می توانند عملکردهای خوبی داشته باشند.
بذرهای استاندارد فقط جهت مصارف خانگی و نه تجاری پیشنهاد می‌شوند لذا جهت کشت در مقیاس تجاری از بذرهای هیبرید (F1) استفاده می شود.
در ادامه ی مطلب همراه فلاور دشت باشید تا با پرورش کلم بروکلی آشنا شوید.
پرورش کلم بروکلی در ایران
کلم بروکلی نزدیک به دو دهه است که وارد ایران شده است و کشت و پرورش آن رواج پیدا کرده است.
از آنجا که این گیاه در مراحل مختلف رشد به رطوبت نیاز دارد، بنابراین در نقاط مرطوب بهتر رشد می کند. با توجه به نیاز آبی این گیاه، کلم بروکلی در نقاط مرطوب ایران
(نواحی شمالی کشور)، کشت خواهد شد.
در حال حاضر کلم بروکلی به دلیل تغییر ذائقه مردم، آگاهی از خواص فراوان آن و ظاهر متفاوت و جذاب این محصول، طرفداران بسیاری در کشور دارد و به صورت‌های
خام (در سالاد) و پخته (سوپ، آش، کوکو و …) مصرف می‌شود.
راهنمای پرورش کلم بروکلی
شرط اصلی پرورش بروکلی‌های خوب این است که رشد آنها را پیوسته زیر نظر بگیرید.
2 تا 3 هفته بعد از جا‌به‌جایی بروکلی‌ها: روی خاک آنها را با کمپوست خیس خورده بپوشانید یا اطراف آنها پودر ماهی بریزید و گیاه را خوب آبیاری کنید..
تا یک هفته قبل از برداشت ، این کار را هر ماه انجام دهید. این کار باعث می‌شود گلچه‌های بروکلی‌های‌تان ترد و بزرگ شوند و در نتیجه بتوانید تا هوا گرم می‌شود
یا زمین یخ می‌بندد (آخر فصل بروکلی)، آنها را برداشت نمائید.
وقتی دمای هوا در روز از 24 درجه سانتی‌گراد بالاتر رفت، لایه ضخیمی از مالچ ارگانیک روی خاک سرد بریزید و رطوبت آن را حفظ کنید.
آبیاری : بروکلی به 2.5 تا 3.5 سانتی‌متر آب در هفته نیاز دارد. کم آبی باعث زمخت شدت ساقه‌ها می‌شود، پس فراموش نکنید: در آب و هوای خشک خوب
به گیاهان خود آب دهید. اگر پاییز است، به طور یکنواخت و به مقدار کم آبیاری کنید.
اگر بروکلی انتخابی شما از نوع ” DiCicco” و ” Waltham “ باشد ، می‌توانید از هر بوته آن چند بار محصول برداشت کنید.
بروکلی چینی و بروکلی raab خیلی سریع رشد می‌کنند، شما می‌توانید جوانه، ساقه، برگها و تمام قسمت های انواع بروکلی سرمادوست ، که بوته‌های ترد و کوچکی
تولید می‌کنند را مصرف کنید .
کاشت کلم بروکلی
نور : گیاه بروکلی نور کامل خورشید را ترجیح می‌دهد، ولی در مناطق گرم کمی سایه می‌تواند از دانه دادن گیاه جلوگیری کند.
خاک : خاکی غنی با زهکشی خوب و مقدار زیادی کمپوست برای گیاهان خود ایجاد کنید.
اب و هوا ( دما) : وقتی گلچه‌های بروکلی شروع به شکل گرفتن کردند، روزها و شب‌های خنک برای آنها ضروری می باشد؛ بنابراین سعی کنید قبل از اینکه هوا گرم
شود، بروکلی‌های‌تان بالغ شده باشند. باغبانان بیشتر مناطق می‌توانند هم در بهار و هم در پاییز محصول خود را برداشت کنند. در بهار نوعی از بروکلی را انتخاب کنید که
زود رشد میکند (مانند .(Packman در مناطقی که زمین در زمستان یخ نمی‌زند می‌توانید از نوعی استفاده کنید که دیر به بلوغ می‌رسد (مانند (Marathon
زمان کاشت : اگر می‌خواهید خودتان جوانه بروکلی را پرورش دهید، 7 تا 9 هفته قبل از آخرین یخبندان دانه‌های خود را بکارید.
نکات بعد از کاشت : به‌طور‌معمول دانه‌های بروکلی طی 4 تا 5 روز جوانه خواهند زند. بعد از جوانه زدن دانه‌ها، گلدان را در جایی که نور آفتاب یا
نور لامپ به آن بخورد، قرار دهید و دما را بین 15.5 تا 18 درجه سانتی‌گراد نگه دارید. خاک را نم‌دار کنید ولی آن را مرطوب نکنید. چه خودتان جوانه‌ها را پرورش دادید
و چه آنها را خریدید، برای جلوگیری از رشد زودرس گلچه‌های بروکلی، قبل از انتقال جوانه‌ها به باغچه مطمئن باشید که اندازه مناسبی دارند؛ یعنی باید 15 سانتی‌متر
ارتفاع و 2 تا 4 برگ کامل داشته باشند.
کاشت نهال : قبل از انتقال آنها به بیرون از محیط خانه، آنها را به آب و هوای سردتر عادت دهید. بروکلی‌های جوان را 3 تا 5 سانتی‌متر عمیق‌تر از چیزی که در گلدان
کاشته بودید، در باغ بکارید. فاصله بین بروکلی‌ها باید 30 تا 60 سانتی‌متر باشد و در ردیف‌هایی با فاصله 60 تا 90 سانتی‌متر کاشته شوند. اگر فاصله بین بروکلی‌ها کم
باشد ، گلچه‌های آن کوچک‌تر می‌شوند. خاک را محکم کنید و گیاه خود را آبیاری کنید.
نگهداری و مراقبت : برای اینکه محصول خوبی بدست بیاورید باید دمای هوای محیط را برای بروکلی‌های جوان، یکنواخت نگه دارید. اگر بروکلی‌های‌تان برای دوره‌ای
طولانی در شب در دمای 1- درجه سانتی‌گراد و در روز بین 10 تا 15 درجه سانتی‌گراد باشند، گلچه‌هایی نابالغ و کوچک تولید می کنند. برای جلوگیری از این مورد، در
هوای سرد گیاهان خود را با پوشش پلاستیکی بپوشانید. هوای گرم هم سبب می‌شود بروکلی‌ها زود دانه بدهند.
اگر می‌خواهید در پاییز بروکلی پرورش دهید، می‌توانید در شهریور یا مهر ماه، پرورش جوانه‌ها را داخل خانه آغاز کنید یا دانه‌ها را مستقیم در خاک باغچه خود بکارید.
اگر در مناطق سردسیر زندگی می‌کنید، اواخر پاییز دانه‌ها را بکارید تا بهار آنها را برداشت کنید.
مشکلات کاشت کلم بروکلی
نسبت به دیگر گیاهانی که از خانواده کلم هستند، بروکلی کمتر به آفات مختلف مبتلا خواهد شد البته در کل محصولات پاییزه نسبت به بهاره کمتر درگیر مشکلاتی از
مانند آفت می‌شوند. بروکلی می‌تواند مبتلا به آفاتی مثل شته، کرم کلم، کرم حشره کلم, کرم ابریشم و سوسک‌های ریز پرنده شود.
آفات دیگر نیز شامل حلزون، هیره‌ها و کفش دوزک‌ها می‌شوند. لازم به ذکر است که هیره‌ها جانورانی از شاخه بندپایان و از خانواده عنکبوت‌ها می باشند.
هیره‌ها به همراه کنه‌ها به زیر مجموعه کنه‌سانان تعلق دارند.
حلزون‌ها برگ‌های بروکلی را می‌جوند. هیره‌ها آفاتی ریز به رنگ قرمز یا سیاه هستند؛ تغذیه آنها از برگ‌های بروکلی سبب می‌شود لکه‌های زردی روی برگها به وجود
بیاید. این آفات و حتی کفش‌دوزک‌ها را هم می‌توانید با فشار آب شدید، از روی گیاه جدا کنید یا روی آفات، محلول حشره‌کش اسپری کنید.
آفات و بیماری‌ها کلم بروکلی
خیلی کم پیش می‌آید که بروکلی به بیماری مبتلا گردد.
بیماری ساقه سیاه (Black leg) لکه‌های تیره‌ای روی برگ و ساقه‌هابوحود می آید. نشانه‌های بیماری پوسیدگی سیاه Black rot – نوعی فساد یا پوسیدگی سیاه رنگ
میوه و سبزی‌ست که مسبب آن انواعی از کپک Alternaria و گاهی Ceratostomella ،Physalospora و سایر عوامل کپک می باشند ، در این بیماری برگ‌های گیاه زرد
می شود ، رگه‌های تیره‌ای هم روی آن دیده می‌شود. با کشت خوب و عوض کردن محل کاشت محصولات در هر فصل، از ابتلای گیاه به این بیماری‌ها جلوگیری کنید.
در صورتی که گیاه‌تان زرد و ضعیف شده و شکل ریشه‌های آن بد شکل شده است، نشانه‌های بیماری “club root” که آفت گیاهان خانواده‌ی کلم می باشد.
و عامل بوجود آمدن آن کپک لزجی به نام Plasmodiophora brassicae است. این بیماری گیاه مبتلا را از بین ببرید. محصولات بعدی خود را در قسمت دیگری از باغ
و باغچه‌تان بکارید و قبل از کاشت بروکلی‌ها به خاک آهک بزنید تا pH آن را به حدود 7 برسانید.
بیماری لکه برگ (Leaf spot) به صورت لکه‌های بزرگ و پر آب ایجاد می شوند که به رنگ قهوه‌ای یا خاکستری مایل به بنفش هستند.
پژمردگی قارچی (Fusarium wilt) سبب می‌شود برگ‌های پایینی بروکلی زرد شده و بیفتند و گلچه‌های آن تلخ شوند و به خوبی رشد نکنند.
نکته : برای جلوگیری از انتشار این بیماری‌ها، بروکلی‌های مبتلا را از بین ببرید.
کرم های کلم : سه گونه کرم کلم وجود دارد : کرم های ریسنده , حلقه ای و پشت الماسی . این کرم ها به برگها و سرهای بروکلی و گیاهان خانواده کلم ها صدمه
می رسانند .
کرم ریسنده سبز مخملی است . حشره این کرم ها سفید و در طول روز در بالای گیاه در پرواز هستند . کرم های حلقه ای به رنگ سبز روشن و ظریف می باشند.
حشره این کرم ها قهوه ای و در طول شب فعال می باشند . پشت الماسی ها سبز کم رنگ و در سر و ته دارای نقطه هایی هستند . حشره این کرم ها به رنگ سبز
است و زمانی که بالهایشان بسته است به شکل الماس در می آیند .
کرم های کلم بسیار کوچک اند و چنانچه کنترل نشوند گیاه را بکلی نابود می کنند. در اولین شبنم پائیزی این کرم ها بمرور از بین خواهند رفت .
سمپاشی یکی از راههای کنترل این آفات است.
نکات مهم در مورد کلم بروکلی
- اندازه سر و رنگ بروکلی بستگی به نوع واریته و محیط کاشت و زمان کاشت دارد .
- چنانچه بروکلی را در زمان مناسب کشت نکنید سرها زودتر از موعد مقرر به گل می نشیند .
- گل های بروکلی زرد رنگ هستند .
- سرهای کوچک نتیجه بموقع نشا نکردن نهال ها است.
- زمانی که سرها بزرگ , محکم و غنچه ها کاملاَ بسته و سفت می باشد , برداشت انجام می شود .
- برای نگهداری بروکلی , آنها را بشورید در پلاستیک های مخصوص قرار داده و در قسمت نگهداری سبزی ها در یخچال بگذارید .
- بیشتر از ۵ روز در یخچال نگهداری نکنید , چون مزه و خواص خود را از دست می دهد .
- خواص و موادمغذی بروکلی از تمام گیاهان دیگر خانواده کلم ها بیشتر می باشد.
- بروکلی حاوی ویتامین c و بتاکاروتن که هر دو از آنتی اکسیدان ها هستند می باشد . آنتی اکسیدان ها از شیوع بعضی بیماری ها از جمله سرطان ها و امراض قلبی جلوگیری می کنند .
- یک ظرف کوچک بروکلی حاوی ۲۳ کالری- ۴/۲ گرم فیبر- ۳/۲ گرم پروتئین –۳/۴ میلیگرم کربوهیدراتها – ۴۹ میلیگرم ویتامین c – ۳/۵۳ نانوگرم فولیک اسید – ۸۹ میلی گرم کلسیم و ۹/۰ میلیگرم آهن است .
برداشت کلم بروکلی
قبل از شروع یخبندان و زرد شدن بروکلی‌ها، برداشت را آغاز کنید. درست زیر جایی را که ساقه‌ها شروع به جدا شدن می‌کنند، ببُرید. وقتی سر اصلی بروکلی را
برداشت کردید، گلچه‌های ترد جانبی دیگری شروع به رشد می‌کنند. به برداشت ادامه دهید تا گیاه‌تان به تولید گلچه ادامه دهد. این روند ادامه دارد تا وقتی که هوا خیلی
سرد یا خیلی گرم شود. بروکلی‌ها را کنسرو و فریز و ترش کنید یا می‌توانید برای 2 هفته آنها را در یخچال قرار دهید. ممکن است هنگام برداشت متوجه کرم کلم و لارو
شاپرک نشوید و این موجودات وارد بروکلی‌های پخته شوند. برای جلوگیری از این اتفاق، قبل از پخت بروکلی‌ها را برای 15 دقیقه در آب گرم و مقدار کمی سرکه بخیسانید
تا این موجودات بیرون بیایند.
خواص دارویی و درمانی کلم بروکلی
بروکلی دارای ماده ای بنام سولفورافان ( SULFORAPHANE ) است که تعداد ،اندازه و تکثیر تومورهای سرطانی را به نحو چشمگیری کم می کند.
در نتیجه از ابتلا به سرطان به خصوص سرطان سینه ، معده ، روده بزرگ ، رکتوم و ریه ها در انسان جلوگیری می کند.
بروکلی دارای مقادیر زیادی فیبر، کاروتنوئید ، ویتامین A ، ویتامین C و ویتامین K است که باعث جلوگیری از سرطان معده و روده می شوند.
بروکلی به دلیل دارا بودن مقادیر بالای ویتامین C ، فیبر و بتاکاروتن ( پیش ساز ویتامین (A یک آنتی اکسیدان قوی محسوب می شود که از اثرات مخرب رادیکال های آزاد
در بدن جلوگیری می کند، در نتیجه از بروز بیماری هایی مثل انواع سرطان ، آلزایمر ( فراموشی دوران پیری )، بیماری های قلبی ، آرتریت ( التهاب مفاصل ) پیشگیری
می کند و فرآیند پیری را به تاخیر می اندازد.
مقدار بالای فیبر غذایی موجود در بروکلی برای افراد دیابتی بسیار مفید می باشد و افراد دیابتی برای کنترل بیماری خود بایستی این سبزی با ارزش را در وعده های
غذایی خود قرار دهند.
کلسیم موجود در بروکلی ، به همان میزان کلسیم موجود در شیر می باشد، در نتیجه مصرف آن برای افرادی که دچار پوکی استخوان یا کمبود کلسیم هستند، بسیار
مفید است. ولی چون شیر علاوه بر کلسیم ، دارای ویتامین D نیز می باشد ، به عنوان منبع بهتری برای پوکی استخوان مطرح می شود زیرا ویتامین D به جذب کلسیم
در بدن کمک می کند.