آشنایی با انواع کود
کود چیست؟
هر ماده ای با منشا طبیعی یا مصنوعی است که برای تأمین یک یا چند ماده مغذی برای رشد گیاهان به خاک اضافه می گردد . با رشد روزافزون جمعیت جهانی ، ضروری
است كه هر ساله به اندازه كافی محصول تولید شود تا غذا ، پوشاک و سایر محصولات كشاورزی برای مردم در سراسر جهان تهیه شود. محصولاتی مثل ذرت ، گندم
و پنبه مواد مغذی را از خاکی که در آن رشد می کنند دریافت می کنند و مواد مغذی خاک را به روش ها و نرخ های مختلف تخلیه می نمایند.
بعضی محصولات تنها بعد از چند فصل کاشت می توانند مواد مغذی خاک را بطور کامل استفاده کنند. برای حفظ باروری خاک می توان از انواع کودها استفاده کرد که نقش
بسیار مهمی در تأمین مواد مغذی مورد نیاز گیاهان برای رشد محصولات زراعی دارند.
در حال حاضر دسته ای از کودها به نام کودهای ریز مغذی ساخته شده اند که به تولید محصولات غنی شده با مواد مغذی حیاتی که برای سلامت انسان مهم
هستند، کمک می کنند. به عنوان مثال ، ریز مغذی های مثل روی برای تغذیه انسان به ویژه کودکان اهمیت زیادی دارد. ولی تحقیقات نشان داده که
بسیاری از غلات جهان در خاک بدون روی کافی کشت داده می شوند. ارائه کودهای حاوی ریز مغذی های ضروری به محصولاتی مثل غلات از این نظر می تواند به
سلامت انسان کمک فراوانی کند.
تاریخچه کاربرد کود
مدیریت باروری خاک هزاران سال است که مورد توجه کشاورزان میباشد. مصریان ، رومی ها ، بابلی ها و آلمانی ها اولین کسانی بودند که از مواد معدنی و یا کود برای
تقویت بهره وری مزارع خود استفاده می کردند.
علم نوین تغذیه گیاهان در قرن نوزدهم و توسط شیمیدان آلمانی جاستوس فون لیبیگ شروع شد. سپس جان بنت لوزز ، كارآفرین انگلیسی ، در سال ۱۸۳۷ شروع به
آزمایش اثرات كودهای مختلف روی گیاهان در گلدان های در حال رشد نمود و یك یا دو سال بعد این آزمایشات به محصولات زراعی در این زمینه گسترش پیدا کرد.
یکی از پیامدهای فوری کار او این بود که در سال ۱۸۴۲ او کود مصنوعی را با تیمار فسفات ها با اسید سولفوریک تولید کرد. پس اولین کسی بود که صنعت کودهای
مصنوعی را بنیان گذاری کرد.
مکانیسم اثر کود در تغذیه گیاهان
کودها رشد گیاهان را تقویت می کنند و این هدف از دو طریق ایجاد می شود ، افزودن کودها مواد مغذی مورد نیاز رشد گیاهان را تأمین می کند و همچنین سبب افزایش
کارآیی خاک با اصلاح احتباس آب و هوادهی آن می شود. البته بسیاری از کودها ، بر جنبه تغذیه ای تأکید دارد و نسبت های متفاوتی از ریزمغذی ها را تامین می کنند.
در ادامه همراه گروه بین المللی گلشن کود ایرانیان باشید تا با انواع کوده ها آشنا شویم.
کود های رایج در کشاورزی
یکی از مشکلات عمده در بخش کشاورزی میزان محدود اراضی زراعی میباشد که این مشکل در کشور ما و در سایر کشورهایی که بخشی از اقتصادشان از طریق زمین
های زراعی شکل میگیرد؛ وجود دارد. تنها راه حل برای افزایش محصولات کشاورزی و رفع نواقص آن ها، افزودن کود میباشد. هرچند استفاده از کودها رو به انقضاست اما
همچنان تنها راه برطرف کردن عنصر اصلی یعنی خاک در کشورمان میباشد. بنابراین کسانیکه می خواهند کار تولید محصول را انجام بدهند بهتر است قبل از آن با انواع کود
رایج در کشاورزی که بسیار ضروری و مهم است آشنا باشند.
کودها به طور کلی به 3 دسته تقسیم بندی می شوند .کودهای شیمیایی، کودهای آلی، کودهای بیولوژیک
کودهای شیمیایی
کودها باعث افزایش رشد و تولید محصولات کشاورزی می شوند. کودهای شیمیایی مهمترین عامل در رشد محصولات گیاهی می باشند. کودهای حاوی نیتروژن، فسفر
و پتاسیم به عنوان کودهای مدرن یاد می شود که در سراسر جهان بکار گرفته می شوند. سه ماده مقوی و مغذی اصلی در کودهای کشاورزی عبارتند از:
- نیتروژن (N)
- فسفر (P)
- پتانسیم (K)
و سه ماده مقوی و ثانویه در کودها عبارتند از:
- کلسیم (CA)
- منزنیم ( Mg)
- گوگرد (S)
کودها براساس مواد مغذی که در اختیار گیاهان و سایر محصولات کشاورزی قرار می دهند به دو دسته مواد معدنی و کودهای ارگانیک تقسیم بندی خواهند شد.
کود مواد معدنی در سنگهای کانی خالص پیدا میشود و شامل چندین ماده مغذی و لازم برای گیاه می باشد .ولی کود با موادآلی یا ارگانیک جزء ماده بازیافتی از
فضولات و پس ماندهای انسانی، حیوانی، گیاهی و دیگر فرآوردههای متعدد و ارگانیسمهای زنده موجود در طبیعت است.
از جمله کودهای شیمیایی و پرمصرف می توان به کود اوره اشاره نمود که معمولا به اشکال سفید رنگ و شکری پیدا می شوند و بسیار اسیدزا نیز میباشند.
کود اوره جز رایج ترین کودهای کشاورزی در کشور است که به سبب آن اوره جذب خاک می شود و معمولا با فرمول شیمیایی ( (NH2)CO2 ) که به نسبت سایر کودهای
شیمیایی با قیمتی ارزان تر به فروش می رسند.
دقت کنید استفاده بیش از حد از کود اوره ، باعث فرسایش خاک می شود و شیوه استفاده از آن باید تحت نظر یک کارشناس کشاورزی باشد.
کودشیمیائی نیترات فسفات آمونیم
کود شیمیایی نیترات فسفات آمونیوم از دو عنصر اساسی به نام های نیترات و ازت تشکیل می شود. جنس این نوع کود به مانند کود اوره اسید زا می باشد و می توان از
آن در بسیاری از خاک ها استفاده کرد.
کودشیمیائی نیترات آمونیم
این نوع کود اغلب با رنگ خاکستری شهرت دارد و به صورت پودری نیز در دسترس است. 26% درصد از کود نیترات آمونیوم از ازت تشکیل می شود و به همین خاطر
این کود با قیمتی گران عرضه می شود. از دیگر مزایای این کود می توان به قابل اشتغال بودن، جذب رطوبت بالا اشاره نمود. فراموش نکنید که نگهداری از چنین کودی، به
دقت بالایی نیاز دارد.
کودهای آلی
اکثریت ما کودهای عالی را می شناسیم. زیرا خود ما یکی از تولید کنندگان کودهای آلی می باشیم. مثلا زباله های شهری، ضایعات زراعی، کشاورزی، دامی جزء
کودهای آلی هستند که ما در چرخه تولید آن ها سهم بسزایی خواهیم داشت. به طور کلی کودهایی که از فضولات و پس ماندهای انسانی، حیوانی، گیاهی بدست
می آیند مواد آلی می گویند . این نوع کودها علاوه بر اینکه خاک را حاصل خیزتر می کنند سبب جلوگیری از آلودگی خاک و آب نیز می شوند.
انواع کودهای آلی شامل:
- کود حیوانی
- کمپوست ضایعات کشت و ضایعات کارخانه دخانیات و قند
- کمپوست حاصل از پسماندهای گیاهان
- کمپوست حاصل از تخمیرزباله های شهری، فاضلاب شهری و ضایعات نیشکر
تفاوت کود مواد آلی با شیمیایی
کود مواد آلی:
- دارای مواد طبیعی است
- مواد مغذی بالایی ندارد
- باعث بهبود ساختار خاک می شود
- در جذب آب تاثیرگذار است
کودهای شیمیایی:
- داراری درصد بالایی از مواد مغذی که منشا آن مصنوعی میباشد
- در ساختار خاک تاثیری ایجاد نمی کنند
کود بیولوژیک
عامل تشکیل دهنده کودهای بیولوژیک، باکتری و قارچ ها می باشند که برای رشد گیاه نیز بسیار مفید هستند. این نوع کود دارای فسفات، آهن و پتاسیم است و به
همین خاطر علاوه بر اینکه نقش کاربردی در جذب عناصر غذایی دارند؛ جزء کودهای طبیعی نیز به شمار می روند.
کودهای نیتروژن
ماده تشکیل دهنده کودهای نیتروژن آمونیاک (NH3) ها هستند که داخل زمین (خاک) ترزیق می شوند. از آنجایکه نیتروژن یک گاز طبیعی بیاثر و بیرنگ می باشد
و همچنین ۷۸٪ جو زمین را به خود اختصاص داده است؛ تاثیر بسیار زیادی بر روی رشد گیاه می گذارد.
کود پتاسیم
کود پتاسیم در خاک اسیدی و شنی استفاده می شود و اغلب آن را در آب حل می کنند. سولفات پتاسیم کود نسبتا گرانی می باشد و در کشاورزی مصرف می شود.
از کود پتاسیم برای تجزیه بقایای گیاهان به خاک اضافه می شود.
کود گوگرد
کود گوگرد برای خاک هایی که در معرض شستشو هستند مورد استفاده قرار می گیرد که می توان به صورت کود به خاک اضافه کرد که 18درصد آن گوگرد و 22 درصد آن
کلسیم تشکیل شده است. هرچه ذرات موجود در این کود ریزتر باشد خاک یکنواخت تر می باشد و سرعت اکسید شدن آن بیشتر است.
فرآیند اکسید آن حدود 3 تا 4 هفته طول خواهد کشید.
کودهای مخلوط
عناصر موجود در این کودهای مخلوط فسفر، پتاسیم و ازت می باشند که به عنوان کود در کشاورزی مصرف می شود درصد این نوع کود معمولا پایین است مثلا: 20 درصد
ازت ، 10 درصد اکسید فسفر، 10 درصد اکسید پتاسیم و 5 درصد آن گوگرد است .
کودهای عناصر کم مصرف
در خاک های خشک که کمبود آهن، مس و روی وجود دارد استفاده می شود. همچنین قابل استفاده در خاک های مرطوب است مصرف زیاد این کودها باعث مسمومیت
گیاه میشود زیرا عناصری مثل مس، آهن، منگنز و روی در خاک بیش از نیاز گیاه باشد دیگر قابل جذب نیست. از طرف دیگر چون این عناصر عمدتاً به صورت کاتیون
(کاتیونها ترکیبات معدنی هستند) به خاک اضافه میشوند، بهتر است بر روی برگها محلول پاشی شود.